Anemi (Kansızlık) Tedavi Yöntemleri

Anemi tedavileri ilgili durumun tipine, nedenine ve ağırlığına bağlıdır. Tedavide beslenme değişiklikleri, takviyeler (destek vitamin ve mineraller), ilaçlar veya işlemler yer alır.

Tedavinin Amaçları

Tedavide amaç kanınızın taşıyabileceği oksijen miktarını artırmaktır. Bu da alyuvarların sayısını ve/veya hemoglobin düzeylerini artırarak yapılır. (Hemoglobin, vücuda oksijen taşıyan ve alyuvarlarda bulunan demirden zengin proteindir.)

Tedavide diğer bir amaç, aneminin altında yatan nedeni ya da durumu tedavi etmektir.

Beslenme Değişiklikleri ve Takviyeler

Vücuttaki demir düzeyinin düşük olması bazı tip anemilere neden olabilir. Demirdeki bu düşüklük beslenme bozukluğuna veya belli hastalıklara ya da durumlara bağlı olabilir.

Vitamin ve demir düzeylerinizi yükseltmek için doktorunuz beslenmenizi değiştirmenizi veya ek vitamin ya da demir almanızı isteyebilir. Sık verilen vitamin takviyeleri B12 ve folik asittir (folat). Bazen vücudun demiri daha iyi emmesi için C vitamini de verilir.

Demir Eksikliği Tedavisi

Demir eksikliği tedavisinde uygulanan yöntem ağızdan demir ilacı verilmesidir. 2 ay sonra hasta normale döner ancak demir depolarının doldurulması için uzun bir süre daha demir tedavisi uygulanır. Bu tedavi bir yıla kadar çıkabilir.

Bebeklerde şurup ya da damla yoluyla ilaç verilir. Dışkı koyulaşır. Dişler de siyahlaşma olabilir ama geçicidir. İlaç alımı aç karnına ya da öğün arasında olmalıdır. Çünkü böylece demir daha iyi emilir. Ayrıca C vitaminiyle beraber ilacın verilmesi emilimini arttırır. Süt ve süt ürünleriyle beraber alınması sakıncalıdır. Demirin emilimini azaltır.

Bağırsaklarında emilim bozukluğu olanlar ya da hap kullanmak istemeyenler için kalçadan iğneyle demir enjekte edilir. Yan etkileri fazladır ve doktor tavsiyesine göre uygulanmalıdır. Bu yan etkiler: Bulantı, kusma, ishal gibi sorunlardır. Kalçadan yapıldığında alerji, ağrı, yanma gibi durumlar ortaya çıkabilir.

Vücudunuzun hemoglobin yapımı için demire gereksinimi vardır. Vücudunuz etlerdeki demiri sebze ve diğer gıdalardaki demirden daha kolay emer. Aneminizi tedavi etmek için doktorunuz daha fazla et, özelikle kırmız et (sığır eti veya ciğer) yemenizi, bunun yanında tavuk, hindi, balık ve kabuklu deniz ürünleri de tüketmenizi önerecektir.

Etin dışında, demir kaynağı olan gıdalar arasında şunlar bulunur:

-Ispanak ve diğer koyu yeşil yapraklı sebzeler
-Tofu (soya peyniri) 
-Bezelye; mercimek; fasulye ve barbunya; soya fasulyesi ve nohut 
-Kurutulmuş meyveler, örneğin erik üzüm ve kayısı 
-Erik suyu 
-Demirle zenginleştirilmiş mısır gevreği ve ekmek 

Paketlenmiş gıdalarda o gıdanın ne kadar demir içerdiğini üzerlerinde yazan “beslenme bilgi”sinden öğrenebilirsiniz. Paketlerin üzerinde günlük ihtiyacınız olan demirin yüzde kaçını içerdiği yazar. 

Demir takviye olarak da alınabilir. Genellikle multi vitaminlerle ve demirin emilmesini kolaylaştıracak diğer minerallerle kombine halde satışa sunulur.

Doktorlar erken doğan bebekler ve sadece anne sütü alan ya da demirle zenginleştirilmemiş mama ile beslenen bebekler için de demir takviyesi önerebilirler.

Demirin fazlası zararlı olabilir, bu nedenle demir takviyelerini sadece doktorunuzun önerdiği şekilde almanız gerekir.

B12 Vitamini

B12 vitamini düzeylerinin düşük olması pernisiyöz anemiye yol açabilir. Bu tip anemi sıklıkla B12 vitamini takviyesiyle tedavi edilir. B12 vitamini kaynağı gıdalar arasında aşağıdakiler bulunur.

-B12 vitamini eklenmiş kahvaltılık gevrekler 

-Kırmızı et, ciğer, kümes hayvanları ve balık gibi etler 

-Yumurta ve süt ürünleri (süt, yoğurt ve peynir gibi) 

-Soya bazlı içecekler ve vejetaryen burgerleri gibi B12 vitamini ile zenginleştirilmiş gıdalar.

Folik Asit

Folik Asit (folat) gıdalarda bulunan bir B vitamini şeklidir. Vücudunuz yeni hücre yapabilmek ve bunları korumak için folik asite gereksinim duyar.

Folik Asit ayrıca hamile kadınlar için de çok önemlidir. Anemiden korur ve fetüsün sağlıklı gelişmesine yardımcı olur.

İyi birer folik asit kaynağı olan gıdalar arasında aşağıdakiler bulunur:

-Ekmek, makarna, folik asit eklenmiş pirinç 
-Ispanak ve diğer koyu yeşil yapraklı sebzeler 
-Börülce ve kuru baklagiller 
-Sığır ciğeri 
-Yumurta
-Muz, portakal, portakal suyu ve diğer bazı meyve ve meyve suları 

C Vitamini

C vitamini vücutta demir emilimine yardımcı olur. Sebze ve meyveler, özellikle de turunçgiller (narenciye) iyi birer C vitamini kaynağıdır.

Portakal, greyfurt, mandalina gibi meyveler turunçgillerdendir. Taze ve dondurulmuş meyve sebzelerde, konservelere oranla daha fazla C vitamini bulunur.

İlaçlar kullanıyorsanız doktorunuza ya da eczacınıza greyfurt ve greyfurt suyu tüketip tüketemeyeceğinizi sorun. Bu meyveler bazı ilaçların gücünü ve yararlılığını etkileyebilir.

Vitamin C açısından zengin diğer meyveler arasında kivi, çilek ve kavun bulunur.

Sebzelerden ise brokoli, biber, Brüksel lahanası, domates, patates ve ıspanak ve turp yaprağı gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler C vitamininden zengindir. 

İlaçlar

Doktorunuz vücudunuzdaki alyuvar sayısını artırmak ya da aneminin altında yatan sebebi tedavi etmek için size ilaç yazabilir. Bu ilaçlardan bazıları şunlardır:

-Enfeksiyon tedavisi için antibiyotikler. 

-Genç kızlarda ve kadınlarda aşırı adet kanamasını önlemeye yönelik hormonlar. 

-Vücudunuzun daha fazla alyuvar yapmasını uyarmak için yapay üretilmiş eritropoietin. Bu hormonun bazı riskleri vardır. Siz ve doktorunuz bu tedavinin yararlarının risklerinden fazla olup olmadığına karar vereceksiniz. 

-Vücudun bağışıklık sisteminin kendi alyuvarlarını yok etmesini önleyecek ilaçlar. 

-Kurşun zehirlenmesi için kelasyon tedavisi. Kelasyon tedavisi en sık çocuklar için uygulanır. Bunun nedeni demir eksikliği anemisi olan çocukların kurşun zehirlenmesi açısından daha fazla risk altında olmasıdır. 

İşlemler

Aneminiz ağırsa bunun tedavi edilmesi için tıbbi bir işlem yapılması gerekebilir. Bu işlemler arasında kan nakli ile kan ve ilik kök hücre nakli bulunur.

Kan Nakli

Kan nakli, sık uygulanan ve oldukça güvenli bir işlemdir. Toplardamarlarınızdan birinin içine kan verilir. Kan naklinde alıcı ile vericinin kanlarının uyuştuğundan emin olmak gerekir. 

Kan ve İlik Kök Hücre Nakli

Kan ve ilik kök hücre nakilleri hasar gören kök hücrelerinin yerine başka bir kişiden (donör) sağlıklı kök hücrelerinin verilmesidir. Kök hücreleri kemik iliğinde bulunur. Bu kök hücreler alyuvar, akyuvar ve plateletlere (trombositlere) dönüşürler.

Nakil sırasında göğsünüzdeki bir toplardamara yerleştirilen bir tüp yoluyla bağışlanan kök hücreleri size aktarılır. İşlem bu bakımdan kan nakline benzer. Kök hücreleri vücudunuza girdiklerinde kemik iliğine ulaşarak yeni kan hücrelerini üretmeye başlarlar.

Cerrahi

Anemiye neden olan ve hayati tehlike oluşturan ciddi bir kanamanız varsa cerrahi müdahale gerekebilir. Örneğin devam eden bir mide ülseri ya da kalın bağırsak kanseri nedeniyle oluşan kanamanın kontrol edilmesi için ameliyat gerekebilir.

Vücudunuz alyuvarları çok hızlı bir şekilde yıkıma uğratıyorsa, dalağınızın alınması gerekebilir. Dalak, yaşlanmış ve yıpranmış alyuvarları vücuttan uzaklaştıran bir organdır. Büyümüş veya hastalanmış bir dalak normalden daha fazla alyuvarı ortadan kaldırarak anemiye yol açabilir.